İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Saraçhane’de bulunan binasının karşısında yer alan, 500 yıllık Polieuktos Kilisesi’nin kalıntılarında yürüttüğü hafriyatta toprak altından bin 500 yıllık yeraltı dehlizi bulundu. Ortaya çıkarılan dehliz hakkında bilgi veren İBB Genel Sekreter Yardımcısı Yetenekli Polat, “İstanbul’da zelzele hafızasını görmek istediğiniz vakit bu yapı tam bir örnek. Sarsıntı alanında uzmanlaşan inşaat mühendislerimiz ve bilimsel danışmanlarımız var. Çalışma sonucunda buradaki bütün sarsıntı hafızasına ait raporumuzu dünyaya ve kamuoyuna paylaşacağız” dedi.
YERALTI DEHLİZİ, HAŞİM İŞCAN GEÇİDİNE 20 METRE MESAFEDE
Saraçhane Arkeoloji Parkı içinde yer alan, Ayasofya’dan da evvel inşa edilmiş yaklaşık bin 500 yıllık Polyeuktos Kilisesi alanında arkeoloji hafriyatları sürüyor.
Aziz Polyeuktos’a adandığı için bu ismi alan kilise, 11. yüzyılda evvel harap edildi, sonra da yağmalandı. Kilisenin değerli modülleri ve sütunları Venedik’e kaçırıldı. 1960’lı yıllarda alt geçit üretimi sırasında kiliseye ilişkin birtakım tarihi yapıtların ortaya çıkmasıyla birlikte Aziz Polyeuktos Kilisesi’nde hafriyat çalışması yapıldı. 5-6 yıl süren hafriyat çalışmasının akabinde kilise eski haline terk edildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür Daire Başkanlığı’na bağlı İBB Miras gruplarınca Aziz Polyeuktos Kilisesi’nin bulunduğu Saraçhane Arkeoloji Parkı’nda 8 Haziran 2022 tarihinde hafriyat çalışması başlatıldı. Çalışmaların yürütüldüğü alanda Haşim İşçan Geçidi’ne 20 metre kadar yakın uzaklıkta yeraltı dehlizi bulundu. İçerisinde mozaik ve taş kakmalar bulunan yeraltı dehlizinin, işlenmiş mermerlerle biçim verilmiş ve kabartmalarla bezenmiş yapı taşları da dikkat çekiyor. Yapının İstanbul’un sarsıntı hafızasına örnek bir yeraltı dehlizi olduğunu vurgulayan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Uzman Polat, çalışmaların tamamlandığını belirterek 1 ay sonra Saraçhane Arkeoloji Parkı’nın açılacağını duyurdu. Yeraltı dehlizinin zelzele hafızasına ait raporu da kamuoyuyla paylaşılacak.
“BU YAPI BÜTÜN SARSINTILARDAN SAPASAĞLAM ÇIKMAYI BAŞARMIŞ ”
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Uzman Polat, 1500 yıllık dehlizin İstanbul’un zelzele hafızası olduğunu belirterek, “Şu Polieuktos Kilisesi kalıntıları içerisindeyiz. Burası kent içi arkeoloji için çok kıymetli bir yer. Tam olarak 524 yılında yapılmış bir alan. Burası Arkeopark olarak çalıştığımız bir alan ve 10 ay içerisinde, metruk, kimsesizlerin kaldığı, her türlü hata ve kriminal bağlantının oluştuğu alandan turizm alanına dönüşecek bir projedeyiz. Bütünüyle dünyada mimari tarzın birinci örneği olan Polieuktos Kilisesi’nin kalıntılarını çıkardık. Tamamladık, 1 ay içerisinde açılışını gerçekleştireceğiz. Eş vakitli hafriyatları beşerler gezerken yapacağız. Hem ‘Arkeoloji nedir?’ hem de tarihi yapının manasını anlatma talihimiz olacak. Daha da değerlisi bin 500 yıllık dehlizi görebilmemizin sırrı nedir? Şu an sarsıntı ile çaba eden İstanbul’un başından onlarca zelzele geçti bu bin 500 yılda. Şu an içinde gördüğümüz bu yapı bütün sarsıntılardan sapasağlam çıkmayı başarmış. Bunun sırrını ve bilgisini Türkiye öğrenmek durumunda” diye konuştu.
“BAZI EKLEMELER TAHMİNEN BİN 500 YILDAN DAHA ESKİYE GİDECEK”
Polyeuktos’un üst yapısının tahrip olduğunu lakin alt yapısının etkilenmediğini aktaran Polat, “Kentin sarsıntı hafızası da buralarda. İstanbul’un sarsıntı hafızasını görmek istediğinizde, Fatih bölgesinde neler olmuş görmek istediğinizde tam bir örneklem. Bizim İBB mirası olarak projelerimizde sarsıntı açısından uzmanlaşan inşaat mühendisi bilimsel danışmanlarımız var. Bu danışmanlarımızın alanı görmesi ve kendilerini geliştirmeleri ve yeni raporlarla bilim dünyasına yaymaları çalışmanın içinde zati. Biz çalışma sonunda İBB mirası olarak buradaki zelzele hafızasına ait bütün raporumuzu dünyaya ve kamuoyuna yaymış ve paylaşmış olacağız” dedi.
Genel Sekreter Yardımcısı Polat, “Bu bildiğimiz devirlerden Horasan harcı olarak bilinen katıklı harç bu devrin teknolojisi açısından kıymetli. Biz her girdiğimiz yapıda yapının hem taş hem sıva hem de çıkabilecek alçı üzere yüzey örneklerini laboratuvar ortamında inceleyip bileşiğini ve arkeometresini çalışıyoruz. Burası için de tıpkı çalışmayı yapıyoruz. Venedik’teki San Marco Kilisesi oranın girişindeki sütunlar ve öbür gereçlerin birçoğu kiliseden 4. Latin Seferi sırasında yağmalanarak götürülmüş nesneler. Bu kilisenin ayakta kalan kesimleri bugün Venedik’teki San Marco Meydanı’ndaki San Marco kilisesinde” dedi.