Dünya çapında yaygın olarak bilinmesini sağlayan İngiliz Bilim İnsanı Stephan Hawking de yıllarca bu hastalıkla çaba etti. ALS hastalığının kesin bir tedavisinin bulunmamasıyla birlikte yapılacak tek şey hastalığın erken saptanması ile semptomlarının hafif bir formda seyrinin sağlanmasıdır.
ALS HASTALIĞI NEDİR?
Beyinde ve omurilikte yer alan ve kaslarımızın çalışmasını sağlayan motor nöron denilen hücrelerin bilinmeyen bir nedenle kendi kendine fonksiyonunu yerine getirememesi ve yok olması sonucu ortaya çıkan bir cins motor nöron hastalığı olarak tanımlanır.
İstemli kaslar çiğneme, yürüme ve konuşma üzere günlük hareketlerin yapılmasında vazifelidir. ALS hastalığı ilerleyicidir ve olağanda yaptığımız aksiyonların kötüleşme eğilimini gösterir. Günümüzde, ALS hastalığının ilerleyişini durdurmak ya da tam tedavi sağlamak için rastgele bir tedavi seçeneği yoktur ancak bu husustaki araştırmalar hala devam etmektedir.
ALS HASTALIĞI NEDEN OLUR? GENETİK Mİ?
Hastalığın tedavisi olmadığı üzere neden kaynaklandığı yahut neyin sebep olduğu da tam olarak bulunamamıştır. Lakin ortaya atılan kimi varsayımlara nazaran uzmanlar, genetik faktörlerin tesirli olabileceğini söylüyor. Bu hastaların %10 kadarında kimi genler çalışmıyor yahut yanlış çalışıyor.
Bunun yanı sıra; radyoaktivite, çeşitli ziyanlı ışınlara maruz kalmak, ziyanlı ilaçlara ve kimyasal unsurlara maruz kalmak, ağır metaller, kimi enfeksiyonlar (özellikle birtakım viral enfeksiyonlar), beslenmenin uygun olmaması, çok yük altında kalmak üzere çok farklı nedenler hastalığın ortaya çıkmasında tesirli olabilir. Fakat kesin bir şey söylemek maalesef mümkün değil.
ALS HASTALIĞI BELİRTİLERİ
ALS’de en sık olarak görülen erken teşhisteki belirtiler:
-
Yürürken tökezleme,
-
Eşyaları taşımada zahmet,
-
Konuşmada bozulma,
-
Yutma sorunları,
-
Kaslarda kramplar ve sertlik,
-
Başı dik tutmada zahmet çekme
ALS birinci başlarda yalnızca bir eli etkileyebilir. Ya da yalnızca bir bacağınızda sorun yaşayabilirsiniz, bu da fakat düz bir çizgide yürümeyi zorlaştırır ve fark edemeyebilirsiniz. Lakin ALS ilerledikçe, denetim ettiğiniz kasların neredeyse tamamı hastalığın tesiri altına girer.
ALS ilerledikten sonraki belirtileri:
-
Kaslarda ileri derecede güçsüzlük,
-
Kas kütlesinde azalma,
-
Çiğneme ve yutma sorunlarında artış
-
Artan kas ağrıları sebebiyle uyuyamama
-
Nefes alıp vermekte güçlük
ALS HASTALIĞI TEDAVİSİ
ALS hastalığının tedavisi dünya çapında şimdi bulunmamıştır. Bu yüzden erken tespit edilmesi ile birlikte hastanın hayat kalitesini arttırmayı sağlayacak tedavi sistemleri uygulanmaktadır.
ALS tedavisi için FDA (Food and Drug Administration, Amerikan Besin ve İlaç Dairesi) tarafından onaylanan Riluzole ve Edaravone isimli iki farklı cins ilaç kullanılmaktadır. Riluzole, kimi bireylerde hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaktadır. Bu tesirini ALS’li şahısların beyninde sıklıkla yüksek düzeylerde bulunan glutamat isimli kimyasal bir habercinin düzeylerini azaltarak yapar. Riluzole, ağızdan hap halinde alınan bir ilaçtır. Edaravone ise hastaya damar yoluyla verilmekte olup daha etkiliyken önemli yan tesirlere de yol açabilir.
ALS HASTALIĞI ÖLDÜRÜR MÜ?
ALS hastalığının ileri evresi ile birlikte vefatla sonuçlanma ne yazık ki görülebilmektedir. İleri evredeki bir hastanın ömür müddeti 3 ila 5 yıl ortasında farklılık gösterip erken teşhis ile bu süreç çok daha az sancılı hale getirilebilmektir.